BUNGAN DUKUNGAN SOSIAL KELUARGA DAN MOTIVASI TERHADAP KEPATUHAN DIET PADA PASIEN DIABETES MELITUS TIPE 2 DI PUSKESMAS SELINDUNG TAHUN 2024
DOI:
https://doi.org/10.31004/jkt.v6i2.45345Keywords:
Diabetes Melitus, Kepatuhan Diet, Puskesmas Selindung.Abstract
Menurut data World Health Organization (WHO) tahun 2021 jumlah kasus diabetes melitus dari 36.038 orang penduduk berusia > 15 tahun ditemukan sebanyak 9.471 orang dewasa dengan diabetes melitus tipe 2. Berdasarkan data International Diabetes Federation melaporkan 463 juta orang dewasa di dunia menyandang diabetes dengan prevalensi global mencapai 9,3%. Namun, kondisi yang membahayakan adalah 50,1% sedangkan menurut riset dasar kesehatan (Riskesdas) tercatat, pravelensi diabetes indonesia mencapai 10,9%. Kini prevalensi mencapai 11,7% pada tahun 2022. Tujuan penelitian ini adalah untuk mengetahui adanya hubungan dukungan sosial keluarga dan motivasi terhadap kepatuhan diet pada pasien diabetes melitus tipe 2 di puskesmas selindung tahun 2024. Penelitian ini dilakukan untuk menggunakan desain cross sectional dan uji chi square dengan hasil analisis univariat dan bivariat. Populasi penelitian ini adalah penderita DM 4 bulan terakhir dipuskesmas selindung tahun 2024. Responden dalam penelitian ini sebanyak 100 responden yang terpilih menjadi responden. Hasil penelitian menunjukan bahwa ada hubungan motivasi di proleh nilai p-value (0,000) ≤ α (0,05) dukungan sosial keluarga p-value (0,000) ≤ α (0,05) dengan kepatuhan diet pada pasien diabetes melitus di puskesmas selindung tahun 2024. Saran dari penelitian ini adalah agar pasien lebih memperhatikan manfaat dari kepatuhan diet terhadap penyakit diabetes melitus yang diderita. Tujuan khusus dari penelitian ini diketahui dukungan keluarga terhadap kepatuhan diet pada pasein diabetes melitus tipe II di puskesmas selindung tahun 2024.References
AIkelbai, S. D., Iswairi, P. W. P., AIlisyaihbainai, AI. T., Hendriaini, AI. D., & Negairai, R. AI. (2023). Diaibetes Melituis Tipe 2 dengain Hipertiroid dain Hipertensi: Caise Report. Lombok Medicail Jouirnail, 2(2).
AIrsitai, Y., Waihyuini, L., & Virdai, E. (2022). Huibuingain self Mainaigement Diaibetes Mellituis (SMDM) dengain Kepaituihain Diet Penderitai Diaibetes. (Doctorail dissertaition, Sekolaih Tinggi Ilmui Kesehaitain Binai Sehait PPNI Mojokerto).
AIsdair, F. (2023). Huibuingain Duikuingain Keluiairgai Dengain Kepaituihain Diet Paisien Diaibetes Mellituis Tipe 2 Di Wilaiyaih Kerjai Puiskesmais Mailaikai Kecaimaitain Lailaibaitai Kaibuipaiten Soppeng. JIMPK: Juirnail Ilmiaih Maihaisiswai & Penelitiain Keperaiwaitain, 3(5), 148– 155.
Dinais Kesehaitain Kotai Paingkailpinaing. (2022). Pelaiyainain penderitai Diaibetes Mellituis (DM) Menuiruit Kecaimaitain Dain Puiskesmais Kotai Paingkailpinaing.
Dinais Kesehaitain Provinsi Baingkai Belituing. (2023). Laiporain Kinerjai Dinais Kesehaitain Provinsi Kepuilaiuiain Baingkai Belituing Taihuin 2023.
Fernandes, N. V., & Nurvita, S. (2022). Hubungan Mutu Pelayanan Kesehatan Dengan Tingkat Kepuasan Pasien Di Rumah Sakit Kota Lospalos Tahun 2022. Jurnal Rekam Medis & Manajemen Infomasi Kesehatan, 2(2), 17–28. https://doi.org/10.53416/jurmik.v2i2.104
Findo. (2023). Faiktor-Faiktor yaing Berhuibuingain Dengain Kepaituihain Diet Paidai Paisen Diaibetes Melituis di Puiskesmais Kenainaingai. Sekolaih Tinggi Ilmui Kesehaitain Citrai Delimai Baingkai Belituing)
Goyail, R., Singhail, M., & Jiailail, I. (2023). Diaibetes Tipe 2. Naitionail Librairy Of Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513253/
Hairaihaip, Z. N., AIzmi, N., Wairiono, W., & Naisuition, F. (2023). Motivaisi, Pengaijairain dain Pembelaijairain. Jouirnail on Eduicaition, 5(3), 9258–9269. https://doi.org/10.31004/joe.v5i3.1732
Heryainai, AI. (2019). Metodologi Penelitiain Paidai Kesehaitain Maisyairaikait (2nd ed.). e-book tidaik dipuiblikaisikain.
Hidaiyait, AI. AI. (2013). Metode Penelitiain Keperaiwaitain dain Teknik AInailisis Daitai. Sailembai Medikai.
Juwita, E., & Octaviyana, C. (2022). Hubungan Kualitas Pelayanan Home Care dengan Tingkat Kepuasan Keluarga di Wilayah Puskesmas Mesjid Raya The Relationship between Home Care Service Quality and Family Satisfaction Levels in the Mesjid Raya Health Center Area. Journal of Healtcare Technology and Medicine, 8(1), 2615–109.
Kuisuimaiwaiti, AI. F. (2022). Huibuingain Pengetaihuiain Dengain Kepaituihain Diet, AIktivitais Fisik Dain Minuim Obait Paidai Penderitai Diaibetes Mellituis Di Wilaiyaih Kerjai Puiskesmais Sedaiti. Sekolaih Tinggi Ilmui Kesehaitain Haing Tuiaih Suiraibaiyai.
Lestairi, N. K. W. (2022). gaimbairain kepaituihain maisyairaikait dailaim peneraipain protokol kesehaitain 3m paidai maisai paindemi covid-19 di desai bebaindem, kairaingaisem. Instituit Teknologi Dain Kesehaitain Bail.
Lestairi, R. D. (2020). Faiktor Yaing Mempengairuihi Tingkait Kepaituihain Konsuimsi Obait AIntidiaibetes Orail Paidai Paisien Diaibetes Melituis Tipe 2 di Poli Penyaikit Dailaim RSUID Kaibuipaiten Jombaing. UIniversitais Muihaimmaidiyaih Suiraibaiyai.
Lestairi, UI. I., Naidhiroh, AI. Y., & Noviai, C. (2021). Peneraipain Metode K-Neairest Neighbor UIntuik Sistem Penduikuing Kepuituisain Identifikaisi Penyaikit Diaibetes Melituis. JAITISI (Juirnail Teknik Informaitikai Dain Sistem Informaisi), 8(4), 2071–2082.
Maikmuiriainai, L., Suirtikaint, S., & Bhaikti, W. K. (2024). Huibuingain Motivaisi Dain Kepaituihain Diet Paidai Paisien Diaibetes Melituis Tipe II Di Klinik Pkui Muihaimmaidiyaih Kitaimuirai. Juirnail Review Pendidikain Dain Pengaijairain (JRPP), 7(3), 11444–11449.
Mainuiruing, T., Mainailui, R. M., & Mainuiruing, Y. (2020). Huibuingain motivaisi dengain kepaituihain pelaiksainaiain diet paidai penderitai diaibetes melituis. Juirnail Keperaiwaitain Priority, 3(2), 53–61.
Mairbuin, AI. S., AIryaini, N., Sipaiyuing, N., & Sinaigai, AI. S. (2022). Pengetaihuiain Limai Pilair Dengain Kaidair Guilai Dairaih Paidai Paisien Diaibetes Melituis Tipe II Di UIpt. Puiskesmais Kenaingain. Juirnail Teknologi Kesehaitain Dain Ilmui Sosiail (Tekesnos), 4(1), 208–217.
Melai, C & Bairkaih, AI. (2022). Huibuingain Duikuingain Keluiairgai Dengain Kepaituihain Menjailaini Diet Paidai Paisien Diaibetes Melituis Di Di Jorong Koto Kaiciaik Naigairi BaituiBailaing Kecaimaitain Hairaiui Kaibuipaiten Limai Puiluih KotaiTaihuin 2022. Juirnail pendidikain dain konseling. 4(3). 1716-1724
Ningruim, D. K. (2020). Kepaituihain Minuim Obait paidai Penderitai Diaibetes Melituis Tipe II. HIGEIAI (Jouirnail of Puiblic Heailth Reseairch aind Development), 4(3), 492–505.
AIkelbai, S. D., Iswairi, P. W. P., AIlisyaihbainai, AI. T., Hendriaini, AI. D., & Negairai, R. AI. (2023). Diaibetes Melituis Tipe 2 dengain Hipertiroid dain Hipertensi: Caise Report. Lombok Medicail Jouirnail, 2(2).
AIrsitai, Y., Waihyuini, L., & Virdai, E. (2022). Huibuingain self Mainaigement Diaibetes Mellituis (SMDM) dengain Kepaituihain Diet Penderitai Diaibetes. (Doctorail dissertaition, Sekolaih Tinggi Ilmui Kesehaitain Binai Sehait PPNI Mojokerto).
AIsdair, F. (2023). Huibuingain Duikuingain Keluiairgai Dengain Kepaituihain Diet Paisien Diaibetes Mellituis Tipe 2 Di Wilaiyaih Kerjai Puiskesmais Mailaikai Kecaimaitain Lailaibaitai Kaibuipaiten Soppeng. JIMPK: Juirnail Ilmiaih Maihaisiswai & Penelitiain Keperaiwaitain, 3(5), 148– 155.
Dinais Kesehaitain Kotai Paingkailpinaing. (2022). Pelaiyainain penderitai Diaibetes Mellituis (DM) Menuiruit Kecaimaitain Dain Puiskesmais Kotai Paingkailpinaing.
Dinais Kesehaitain Provinsi Baingkai Belituing. (2023). Laiporain Kinerjai Dinais Kesehaitain Provinsi Kepuilaiuiain Baingkai Belituing Taihuin 2023.
Fernandes, N. V., & Nurvita, S. (2022). Hubungan Mutu Pelayanan Kesehatan Dengan Tingkat Kepuasan Pasien Di Rumah Sakit Kota Lospalos Tahun 2022. Jurnal Rekam Medis & Manajemen Infomasi Kesehatan, 2(2), 17–28. https://doi.org/10.53416/jurmik.v2i2.104
Findo. (2023). Faiktor-Faiktor yaing Berhuibuingain Dengain Kepaituihain Diet Paidai Paisen Diaibetes Melituis di Puiskesmais Kenainaingai. Sekolaih Tinggi Ilmui Kesehaitain Citrai Delimai Baingkai Belituing).
Goyail, R., Singhail, M., & Jiailail, I. (2023). Diaibetes Tipe 2. Naitionail Librairy Of Medicine. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513253/
Hairaihaip, Z. N., AIzmi, N., Wairiono, W., & Naisuition, F. (2023). Motivaisi, Pengaijairain dain Pembelaijairain. Jouirnail on Eduicaition, 5(3), 9258–9269. https://doi.org/10.31004/joe.v5i3.1732
Heryainai, AI. (2019). Metodologi Penelitiain Paidai Kesehaitain Maisyairaikait (2nd ed.). e-book tidaik dipuiblikaisikain.
Hidaiyait, AI. AI. (2013). Metode Penelitiain Keperaiwaitain dain Teknik AInailisis Daitai. Sailembai Medikai.
Juwita, E., & Octaviyana, C. (2022). Hubungan Kualitas Pelayanan Home Care dengan Tingkat Kepuasan Keluarga di Wilayah Puskesmas Mesjid Raya The Relationship between Home Care Service Quality and Family Satisfaction Levels in the Mesjid Raya Health Center Area. Journal of Healtcare Technology and Medicine, 8(1), 2615–109.
Kuisuimaiwaiti, AI. F. (2022). Huibuingain Pengetaihuiain Dengain Kepaituihain Diet, AIktivitais Fisik Dain Minuim Obait Paidai Penderitai Diaibetes Mellituis Di Wilaiyaih Kerjai Puiskesmais Sedaiti. Sekolaih Tinggi Ilmui Kesehaitain Haing Tuiaih Suiraibaiyai.
Lestairi, N. K. W. (2022). gaimbairain kepaituihain maisyairaikait dailaim peneraipain protokol kesehaitain 3m paidai maisai paindemi covid-19 di desai bebaindem, kairaingaisem. Instituit Teknologi Dain Kesehaitain Bail.
Lestairi, R. D. (2020). Faiktor Yaing Mempengairuihi Tingkait Kepaituihain Konsuimsi Obait AIntidiaibetes Orail Paidai Paisien Diaibetes Melituis Tipe 2 di Poli Penyaikit Dailaim RSUID Kaibuipaiten Jombaing. UIniversitais Muihaimmaidiyaih Suiraibaiyai.
Lestairi, UI. I., Naidhiroh, AI. Y., & Noviai, C. (2021). Peneraipain Metode K-Neairest Neighbor UIntuik Sistem Penduikuing Kepuituisain Identifikaisi Penyaikit Diaibetes Melituis. JAITISI (Juirnail Teknik Informaitikai Dain Sistem Informaisi), 8(4), 2071–2082.
Maikmuiriainai, L., Suirtikaint, S., & Bhaikti, W. K. (2024). Huibuingain Motivaisi Dain Kepaituihain Diet Paidai Paisien Diaibetes Melituis Tipe II Di Klinik Pkui Muihaimmaidiyaih Kitaimuirai. Juirnail Review Pendidikain Dain Pengaijairain (JRPP), 7(3), 11444–11449.
Mainuiruing, T., Mainailui, R. M., & Mainuiruing, Y. (2020). Huibuingain motivaisi dengain kepaituihain pelaiksainaiain diet paidai penderitai diaibetes melituis. Juirnail Keperaiwaitain Priority, 3(2), 53–61.
Mairbuin, AI. S., AIryaini, N., Sipaiyuing, N., & Sinaigai, AI. S. (2022). Pengetaihuiain Limai Pilair Dengain Kaidair Guilai Dairaih Paidai Paisien Diaibetes Melituis Tipe II Di UIpt. Puiskesmais Kenaingain. Juirnail Teknologi Kesehaitain Dain Ilmui Sosiail (Tekesnos), 4(1), 208–217.
Melai, C & Bairkaih, AI. (2022). Huibuingain Duikuingain Keluiairgai Dengain Kepaituihain Menjailaini Diet Paidai Paisien Diaibetes Melituis Di Di Jorong Koto Kaiciaik Naigairi BaituiBailaing Kecaimaitain Hairaiui Kaibuipaiten Limai Puiluih KotaiTaihuin 2022. Juirnail pendidikain dain konseling. 4(3). 1716-1724
Ningruim, D. K. (2020). Kepaituihain Minuim Obait paidai Penderitai Diaibetes Melituis Tipe II. HIGEIAI (Jouirnail of Puiblic Heailth Reseairch aind Development), 4(3), 492–505.
Nuirhailizai, S., Muilfiaindai, R., Puitrai, Y. (2021). Huibuingain Motivaisi Dain Duikuingain Keluiairgai Terhaidaip Kepaituihain Diet Paidai Penderitai Diaibetes Melituis. Ideai Nuirsing Jouirnail.12(2).26-31.
Notoaitmodjo. (2010). Metodologi Penelitiain Kesehaitain. Rinekai Ciiptai.
Notoaitmodjo. (2012). Metodologi penelitiain kesehaitain. Rinekai Ciiptai.
Nuirsailaim. (2013). Metodologi Penelitiain Ilmui Keperaiwaitain: Pendekaitain Praiktis. Sailembai Medikai.
Paidmaisairi, S., AIzizaih, F. N., & Lairaisaiti, N. (2021). Eduikaisi Home Phairmaicy Caire terhaidaip Kepaituihain dain Kontrol Gluikosai Dairaih paidai Paisien Diaibetes Melituis. JSFK (Juirnail Saiins Fairmaisi & Klinis), 8(2), 182–189.
PERMATASARI I., Sabilu Y.,& Suhadi (2021). HUBUNGAN KUALITAS PELAYANAN KESEHATAN DENGAN KEPUASAN PASIEN RAWAT INAP DI RSUD BUTON TENGAN TAHUN 2021. 2(3), 105–113.
Puiskesmais Selinduing. (2024). Rekaim Medis, Juimlaih Daitai Paisien Diaibetes Mellituis.
Riyainto, S., & Haitmaiwain, AI. AI. (2020). Metode riset penelitiain kuiaintitaitif penelitiain di bidaing mainaijemen, teknik, pendidikain dain eksperimen Pengairaing. Deepuiblish.
Saintikai, E. F. (2024). Prevailensi Obesitais Perempuiain Lebih Tinggi dairi Laiki-Laiki di Indonesiai.
Siregair, K. (2021). Huibuingain duikuingain keluiairgai dengain motivaisi menjailaini diet diaibetes mellituis paidai maisyairaikait desai bonain dolok kecaimaitain siaibui. UIniversitais AIuifai Royhain.
Soelistijo, S., Suiaistikai, K., Lindairto, D., Decroli, E., Permainai, H., Suicipto, K. W., Kuisnaidi, Y., Buidimain, & Ikhsain, R. (2021). Pedomain Pengelolaiain dain Pencegaihain Diaibetes Melituis Tipe 2 Dewaisai di Indonesiai 2021. Perkeni.
Suigiyono. (2014). Metode Penelitiain Kuiaintitaitif, Kuiailitaitif, dain R&D. AIlfaibetai.
Suigiyono. (2015). Metode Penelitiain Kuiaintitaitif Kuiailitaitif dain R&D. AIlfaibetai.
Suijairweni, W. (2014). Metodologi Penelitiain Lengkaip, Praiktis Dain Muidaih Dipaihaimi. Puistaikai Bairui Press.
Zaiinaib, S., & Fitriainuir, W. L. (2022). Huibuingain Duikuingain Sosiail Keluiairgai Dengain Kepaituihain Diit Paidai Paisien Diaibetes Mellituis Di Rs Pkui Muihaimmaidiyaih Sekaipuik. Indonesiain Jouirnail of Professionail Nuirsing, 3(2), 104–110.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 rezki rezki, Ardiansyah Ardiansyah, Arjuna Arjuna

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Authors who publish with this journal agree to the following terms:
- Authors retain copyright and grant the journal right of first publication with the work simultaneously licensed under a Creative Commons Attribution License that allows others to share the work with an acknowledgement of the work’s authorship and initial publication in this journal.
- Authors are able to enter into separate, additional contractual arrangements for the non-exclusive distribution of the journal’s published version of the work (e.g., post it to an institutional repository or publish it in a book), with an acknowledgement of its initial publication in this journal.
- Authors are permitted and encouraged to post their work online (e.g., in institutional repositories or on their website) prior to and during the submission process, as it can lead to productive exchanges, as well as earlier and greater citation of published work (See The Effect of Open Access).


